Na een hoop gesteggel zijn de Europese instanties er toch uit. Besluiten om grote banken die dreigen om te vallen te saneren, kunnen met de bankenunie grotendeels Europees geregeld worden.

De laatste bouwsteen van een Europese bankenunie staat op zijn plaats. Er komt een Europees saneringsfonds voor falende banken. Het Europees Parlement (EP), de EU-lidstaten en de Europese Commissie wisten hierover donderdagochtend, na een marathonvergadering van 16 uur, een akkoord te bereiken, zo liet CDA-Europarlementariër Corien Wortmann, een van de onderhandelaars van het Europees Parlement, weten.

Europa wil een gezamenlijk Europees saneringsfonds en een autoriteit voor de ontmanteling van falende banken. Die moeten in de toekomst voorkomen dat de belastingbetaler opdraait voor wanbeleid bij banken.

Banken moeten in de toekomst meer kapitaal in kas houden om schokken op te kunnen vangen. Bovendien zullen eerst beleggers in banken en grote spaarders moeten meebetalen als een bank toch in zwaar weer raakt (bail in). Pas als dat niet werkt, komt het saneringsfonds, dat door de banken zelf wordt gevuld, om de hoek kijken.

Europees Parlement sleutelt aan bankenunie

Het akkoord is een felbevochten compromis tussen de EU-instellingen. Het eerste voorstel van de EU-lidstaten voor het totale systeem van het zogenoemde Single Resolution Mechanism, was in de ogen van het Parlement te complex. Daarnaast zouden de lidstaten te veel macht hebben bij het besluit om falende banken te saneren, meende het EP. Bovendien moest het fonds sneller effectief zijn dan eerst voorgesteld.

De politieke invloed bij het besluit om tot een sanering van een bank over te gaan is nu fors teruggebracht, aldus Wortmann. "Daardoor is het fonds veel effectiever en kan er ook veel sneller een besluit komen. Dit is een substantiële verbetering.'' De EP'ers vreesden dat lidstaten elkaar niet de maat zouden gaan nemen en wilden dus liever een zo onafhankelijk mogelijk besluitorgaan.

Over acht jaar echt Europees vangnet banken

Om het fonds bij aanvang meer slagkracht te geven is afgesproken dat het op de financiële markt mag gaan lenen. Volgens Wortmann is nu beslist dat het fonds niet in tien, maar in acht jaar volledig zal zijn gevuld. Bovendien wordt het fonds eerder echt gezamenlijk, aldus de politica.

Volgens de eerste plannen zouden het fonds in de beginjaren bestaan uit ,nationale compartimenten' waar de lidstaten garant voor stonden. Die schotten verdwijnen nu eerder. "Anders heb je de kans dat er wel geld zit in het fonds, namelijk in de compartimenten, maar dan kan je het niet kan gebruiken.''

Het compromis is voorgelegd aan de fractievoorzitters van het Europees Parlement, maar Wortmann verwacht geen breekpunten. Zij denkt ook dat een meerderheid van het EP zal instemmen met het compromis.

Spaargarantie tot 100 duizend euro blijft

Hieronder een kort overzicht van de elementen van de Europese bankenunie.

- Toezicht op banken: Alle banken van de eurozone komen stapsgewijs onder toezicht te staan van de Europese Centrale Bank. De grote, grensoverschrijdende (systeem)banken en de financiële instellingen die staatssteun kregen, komen direct onder de waakhond. Voor Nederland gaat het onder meer om ING, ABN Amro, Rabobank en SNS Reaal. Voordat de toezichthouder de banken onder zijn hoede neemt, keert het de instellingen binnenstebuiten, om zo niet voor verrassingen te staan.

- Strengere regels: Banken moeten meer kapitaal in kas houden zodat ze zelf beter problemen kunnen opvangen. Ook is afgesproken dat aandeelhouders en schuldeisers van banken zelf moeten bijdragen aan de redding of sanering van een falende bank (de zogeheten bail in). Zo moet het redden van banken met belastinggeld (bail out) tot het verleden horen. Verder zijn bonussen van bankiers aan banden gelegd.

- Saneringsfonds: De bankensector moet zelf opdraaien voor de kosten als een zwakke bank moet worden gesaneerd. Het systeem, in jargon Single Resolution Mechanism genoemd, bestaat uit een autoriteit die de ontmanteling van een bank regelt en een Europees saneringsfonds waar de kosten van de sanering uit wordt betaald. De pot van circa 55 miljard euro wordt gevuld door de bankensector zelf. Pas als eerdere stappen zoals de bail in niet toereikend blijken, kan er een beroep worden gedaan op dit saneringsfonds.

- Bescherming spaarder: Een Europees depositogarantiestelsel is nog ver weg. Wel is al afgesproken dat de lidstaten hun systemen op elkaar gaan aansluiten zodat spaartegoeden tot 100.000 euro in alle EU-landen beschermd zijn.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl